İHTİKÂRIN ZEMMİ

BUĞDAY, ARPA VE SÂİR GIDÂ MADDELERİNİN MÜŞTERİ TARAFINDAN KABZ VE NAKLİNDEN EVVEL ELDEN ELE BAŞKA BİR MÜŞTERİYE SATMANIN MEN`İNE DÂİR İBN-İ ABBÂS HADÎSİ

Nebî salla`llahu aleyhi ve sellem, kişiyi satın aldığı yiyecek maddesini tesellüm edinceye kadar başka bir müşteriye satmaktan nehyettiği rivâyet edilmiştir. (Hadîsin Tâbiî râvîsi Tâvus tarafından) İbn-i Abbâs`a: - Böyle bir beyi`den nehyin sebebi nedir? diye sorulmuş, o da: - Müşterinin aldığı her hangi bir gıdâ maddesini kabz ve nakl etmeden başkasına satması, parayı para ile satmak demektir. Halbuki ortada mâl-i müşterânın edâsı te`hîr edilmiştir, diye cevab vermiştir.

MECLİS-İ AKİDDE TEKÂBUZA DÂİR HAZRET-İ ÖMER HADÎSİ

Nebî salla`llahu aleyhi ve sellem`in: [Altunu altun ile bey`-ü tebdîl ribâdır. Meğer ki (tarafeynden biri diğerine:) ha al!, (o da öbirisine:) ha ver! diye (rek yeden bi-yed peşin verip almış olalar). Buğdayı buğdayla tebdil de ribâdır. Meğer ki (tarafeyn yekdiğerine:) ha al, ha ver! diye (rek tekabüzle peşin ola). Hurmayı hurma ile bey` de ribâdır. Meğer ki: ha al, ha ver! denile] buyurduğunu haber verdiği rivâyet olunmuştur.

BEDEVÎ HİSÂBINA ŞEHRÎNİN SATIŞI, BİRİNİN ALDIĞI BİR MALA ŞAHS-I ÂHİRİN PEY VURMASI, BİRİSİNİN NİŞANLISINA BAŞKASININ TÂLİB OLMASI, BİR KADININ BİR ERKEĞE KARISININ TALÂKINI TEKLÎF ETMESİ NEHYEDİLDİĞİN

Şöyle dediği rivâyet edilmiştir: Resûlullah salla`llahu aleyhi ve sellem, şehrîyi, (ihtikâr va`diyle) bedevî malını satmaktan nehyederdi ve müşteri kandırıp kızıştırmayınız, buyurdu. Yine Resûlullah: "Hiç bir kimse (din ve toprak) kardeşinin bey`i üzerine bey` etmez. Kardeşinin hıtbesi üzerine tâlib-i nikâh da olmaz. (Afîf) hiç bir kadın da (din ve toprak) kardeşi bir kadının çanağındaki ni`meti kendi kabına doldurmak için talâkını istemez!" (buyurdu).

MÜZÂYEDE İLE SATIŞIN CEVÂZINA DÂİR CÂBİR İBN-İ ABDULLÂH HADÎSİ

Rivâyet olunduğuna göre (Benû Azre`den Ebû Mezkûr nâmında) bir Sahâbî (ben öldükten sonra hürsün! diye) Müdebber olarak (Ya`kub ismindeki) kölesini âzâd etmişti. Sonra Ebû Mezkûr (fakir düştü, bu kölenin bedeline) muhtac oldu. Nebî salla`llahu aleyhi ve sellem de bu köleyi alıp: - Bunu benden kim satın almak ister, di (ye müzâyedeye arz et) di. (Müzâyede netîcesinde) Nüaym İbn-i Abdillah onu şöyle şöyle dirhemle satın aldı. Resûl-i Ekrem de kölenin bedelini Ebû Mezkûr`e: - (Bu para daha ziyâde senin hakkındır; Allah bundan müstağnîdir, diyerek) verdi.

BEY`İ GARERDEN NEHYE DÂİR ABDULLÂH İBN-İ ÖMER RADİYA`LLÂHU ANHÜMÂ`NIN HADÎSİ

Rivâyet olunduğuna göre, Resûlullah salla`llahu aleyhi ve sellem "Habelü`l-habele"yi (yâni gebe devenin dişi doğan yavrusunun hamlini) satmaktan nehiy buyurmuştur. Câhiliyet halkı (arasın) da (âkıbeti meçhul) böyle bir beyi` (şekli) vardı; (garerle mal alır, satarlardı.) Herkes (meselâ) bir deveyi (veyâ her hangi bir malı), gebe bir devenin doğurmasına, sonra bu doğan dişi yavru da (hâmil olup) karnındaki cenîni doğurmasına ta`lîkan mal alıp satardı.

BEY`-İ MUSARRÂT HAKKINDA EBÛ HÜREYRE HADÎSİ VE BU BÂBTA EİMMENİN İHTİLÂFI

Resûlullah salla`llahu aleyhi ve sellem`in: [Her kim sütü sağılmayıp göğsünde biriktirilen koyunu iştirâ` edip sağar (da hiyleye vâkıf olur) sa (müşteri muhayyerdir:) bu hâle râzı olursa koyunu alıkoyar, râzı olmazsa (reddeder..) Koyunu sağması (mukabili) nde bir sâ` da hurma verir] buyurdu, dediği rivâyet edilmiştir.

ZÂNİYE CÂRİYENİN CEVÂZ-I BEY`İNE DÂİR EBÛ HÜREYRE HADÎSİ

Nebî salla`llahu aleyhi ve sellem`in şöyle buyurduğunu işittim, dediği rivâyet edilmiştir. Bir câriye zinâ eder de zinâ ettiği (beyyine ile veyâ gebelikle, yâhud da ikrâr ile) tebeyyün ederse, efendisi onu celd edip kamçılasın, fakat kavlen levm edip ayıblamasın! Sonra yine zinâ ederse, efendisi onu (yine) kamçı ile döğsün, fakat ayıbını yüzüne vurup ezâ etmesin! Sonra bu câriye üçüncü bir zinâ daha ederse efendisi onu (ayıbını beyân ederek) kıldan (ma`mûl) bir ip (pahası) le bile olas (istihbâben) satsın!

İBN-İ ABBÂS`IN TELÂKKÎ-İ RÜKBÂN HADÎSİ. VE ŞEHRÎNİN BEDEVÎYE SİMSARLIĞININ NEHYİ

Resûlullah salla`llahu aleyhi ve sellem`in: [Alıcılar (metâ) râkiblerini (ve hâmillerini pazar hâricinde) karşıla (yıp iştirâ ede) mezler. Hiç bir şehrî de bedevî hisâbına (malını) satamaz] dediği rivâyet edilmiştir. (Tâbiî râvî Tâvûs tarafından) İbn-i Abbâs`a: - Şehrî, Bedevî hisâbına malını satamaz, kavlinin ma`nâsı nedir? diye sorulmuş da, İbn-i Abbâs: - Şehrî, bedevîye simsarlık edemez! diye cevâb vermiştir.

RÜKBÂNI PAZAR MAHALLİNE GELMEDEN YOLDA İSTİKBALDEN NEHİY HAKKINDA ABDULLÂH İBN-İ ÖMER HADÎSİ

Rivâyet olunduğuna göre Resûlullah salla`llahu aleyhi ve sellem: "Bir metâı ba`zınızın bey` etmesi üzerine diğer ba`zınız bunu beyi` edemez. Siz, (rükbânın pazara getirdiği) satılık eşyâyı da pazara getirilinceye kadar (yolda) karşılayamazsınız!" buyurmuştur.

BEY`-İ MÜZÂBENEDEN NEHYE DÂİR İBN-İ ÖMER HADÎSİ VE ÎZÂHI

Resûlullah salla`llahu aleyhi ve sellem`in Müzâbeneden nehiy buyurduğu ve (İbn-i Ömer`in) Müzâbene, yaş hurmayı (ağacında) ölçekle (tahmîn ederek) kuru hurma ile satmaktır. Kuru üzümü de yaş üzümle (yine böyle tahmînî) ölçekle satmaktır (dediği) rivâyet edilmiştir.