Urve İbnu`z-Zübeyr

Hz. Aişe (ra)`ye şu (mealdeki) ayet hakkında sordum: "Şüphesiz ki Safa ile Merve Allah`ın şeairlerindendir. Kim Kabe`yi hacceder veya ümre yaparsa, bu ikisini de tavaf etmesinde bir beis yoktur." (Bakara, 158). Dedim ki: "Kasem olsun (ayetten) Safa ve Merve`yi tavaf etmeyenlere de bir günah yoktur (manası çıkmaktadır). "Bana dedi ki: Ey kızkardeşimoğlu söylediğin ne kadar çirkin! Ayetin, senin te`vil ettiğin manada olması için, "onları tavaf etmeyene herhangi bir günah terettüp etmez" şeklinde olmalıydı. Halbuki ayet Ensar hakkında inmiştir. Bunlar Müslüman olmazdan önce, Müşellel`deki azgın Menat`a tapınıyorlar, ona telbiye getiriyorlardı. Menat`a telbiye getirenler, Safa ile Merve arasında tavaf etmekten çekiniyorlardı. Bunun üzerine Cenab-ı Hakk: "Safa ve Merve Allah`ın şeairindendir..." ayetini indirdi. Aişe (ra) şunu da söyledi: "Resulullah (sav) Safa ile Merve arasında tavafta bulunmayı sünnet kıldı. Bunu terketmek kimseye caiz olmaz." Zühri der ki: Ebu Bekr İbnu Abdi`r-Rahman`a bu hadisi haber verdim. Bana şunu söyledi: "Ben bu bilgiyi (hadisi) duymamıştım. Ben alimlerden bazılarını dinledim şöyle diyorlardı: "Hz. Aişe`nin Menat için telbiye getirenlerden haber verdikleri dışında kalan halkın tamamı Safa ve Merve`yi tavaf ediyorlardı. Ne zaman ki Cenab-ı Hakk Kur`an-ı Kerim`de tavafından bahsedip Safa ve Merve`den söz etmeyince: "Ey Allah`ın Resulü! Biz Safa ve Merve`yi tavaf ediyorduk. Halbuki Cenab-ı Hakk Kabe`nin tavafını emrediyor, Safa ve Merve`den bahsetmiyor, Safa ve Merve`yi tavaf etmemizde bize bir mahzur var mı?" dediler. Bunun üzerine Cenab-ı Hakk: "Safa ve Merve Allah`ın şeairindendir. Öyle ise kim Beytullah`a hac yapar veya ümre ziyaretinde bulunursa Safa ve Merve`yi de tavaf etmesinde bir günah yoktur" ayetini indirdi. Ebu Bekr İbnu Abdirrahman der ki: "Ben bu ayetin, (yukarda zikredilen) her iki grub hakkında da inmiş olduğunu görüyorum. Yani, hem cahiliye devrinde Safa ve Merve`yi tavaftan çekinenler hakkında inmiştir, hem de öncekileri tavaf ettikleri halde. İslam`dan sonra -Allah`ın Kabe`yi tavaf etmeyi emretmiş olmasına rağmen Safa ve Merve`yi zikretmemiş olması sebebiyle- bunları tavaftan çekinenler hakkında inmiştir. Safa ve Merve`nin de (Kur`an`da) zikri Kabe`yi tavaf emrinden sonra gelmiştir.

Buhari ve Müslim`den gelen bir rivayette şöyle denir: "Ancak, Müslüman olmazdan önce Ensar ve bunlarla birlikte Gassan, Menat için telbiyede bulunurlar, Safa ile Merve arasında tavaftan çekinirlerdi. Bu davranış onlara ecdad yadigarı bir adet idi. Menat için ihrama giren Sofa ile Merve arasında tavaf yapmazdı. Müslüman olunca bu hususta Hz. Peygamber (sav)`e sordular. Bunun üzerine Cenab-ı Hakk "Safa ve Merve Allah`ın şeairindendir..." ayetini indirdi.

Resulullah (sav) İbnu Avf (ra)`a: "Ey Ebu Muhammed! Rüknü`l-Esved`i nasıl istilam ettin?" diye sordu. İstilam ettim ve bıraktım!" deyince, Resulullah (sav): "Doğru yapmışsın" dedi.