TEFSİR BÖLÜMÜ - ESBAB-I NÜZULE DAİR

Hz. Peygamber (sav): "Gecenin bir kısmında ve yıldızların batışından sonra dahi teşbih et" (Tur, 49) ayetinde geçen "yıldızların batışından sonra" kılınacak namazın (idbare`s-sücud), sabahın farzından önce kılınan iki rekat; (Kaf suresinde geçen) idbare`s-sücud ile de akşamın farzından sonra kılınan iki rek`at olduğunu söylemiştir.

798

Necm suresinde geçen, "İki yay kadar, yahud daha yakın oldu"; keza, "Onun gördüğünü kalb yalan çıkarmadı", keza, "Andolsun ki, O, Rabbinin en büyük ayetlerinden bir kısmını görmüştür" (Necm, 9, 11, 18) ayetlerinde Hz. Peygamber (sav)`in Cibril (a.s.)`i altı yüz kanadıyla gördüğüne işaret bulunduğunu söylemiştir.

799

Müslim merhum bir rivayetinde: "Resulullah (sav), Cebrail`i asli suretinde gördü" demiştir.

800

İbnu Abbas: "Muhammed Rabbini gördü" der. İkrime (kendisine): "Allah, Kur`an-ı Kerim`de (mealen): "Gözler onu idrak edemez" (En`am, 103) demiyor mu?" diye sorunca: "Amma da yaptın, bu görme işi, Cenab-ı Hakk kendi nuru ile tecelli ettiği zaman bunu göremez demektir. Resulullah (sav) ise Rabbini iki sefer görmüştür" açıklamasını yapar.

801

İbnu Abbas (ra), Arafat`ta Ka`b`la karşılaştı. Ka`b`a birşeyle sordu. Bunun üzerine Ka`b öyle bir tekbir getirdi ki, dağlarda yankılar yaptı, İbnu Abbas (ra) dedi ki; "Biz Beni Haşim`deniz!" Ka`b da: "Allah rü`yeti ile kelamını Muhammed ile Musa (a.s.) arasında taksim etti. Musa`ya Allah iki kere konuştu. Muhammed (sav) de Mirac`da Allah`ı iki kere gördü." Mesruk der ki: "Hz. Aişe (ra)`nin yanına girdim ve "Muhammed Rabbini gördü mü?" diye sordum. Bana: "Öyle bir şey söyledin ki, (korkudan) tüylerim kabardı (diken diken oldu)" dedi. "Ağır olun, (hemen reddetmeyin) deyip şu mealdeki ayeti okudum: "Andolsun ki O, Rabbinin en büyük ayetlerinden bir kısmını görmüştür" (Necm, 18). Buna şu cevabı verdi: "Bu ayet seni nereye götürmüş? (Ayeti anlamakta hata etmişsin, Ayette Resulullah (sav)`ın gördüğü belirtilen şey) Cibril (a.s.)`dir. Sana kim: "Muhammed Rabbini görmüştür" derse veya "Emredildiği tebligattan bir şey gizlemiştir" derse veya "Allah`ın gayb ilan ettiği şu beş şeyi bildiğini söylerse: "Kıyametin ilmi şüphesiz ki Allah`ın nezdindedir. Yağmuru O indirir. Rahimlerde olanı O bilir. Hiçbir kimse yarın ne kazanacağını bilmez. Hiçbir kimse hangi yerde öleceğini bilmez..." (Lokman, 34) bil ki en büyük iftira ve yalanda bulunmuştur. Resulullah (sav)`ın, ayette bahsedilen rü`yeti Cebrail`le ilgilidir. Efendimiz`in gördüğü şey, Cebrail`dir. Resulullah (sav) Cebrail (a.s.)`i altı yüz kanadıyla fıtri suretinde ancak iki defa görmüştür: Bir defasında Sidretü`l-Münteha`da, bir defasında da (Mekke`nin aşağısında) Ciyad denilen yerde, ufku (her cihetiyle semayı) kaplamış vaziyette."

802

"Allah`ı bırakıp taptığınız Lat`ın, Uzza`nın ve (bunların) üçüncüsü olan diğer Menat`ın (herhangi bir şey hakkında zerrece kudretleri var mı? Bize haber verin)" (Necm, 19-20) mealindeki ayet hakkında şu açıklamayı yaptı: "Lat (Kabe`yi ziyarete gelen) hacılara (yağ ile) sevik (denen yiyeceği) karıp hazırlayan bir adamdı."

803

Ebu Hüreyre (ra)`nin şu rivayete temas ettiği şeyden Lemem`e daha ziyade benziyenini görmedim: "Resulullah (sav) buyurdu ki: "Allah ademoğluna zinadan nasibini yazmıştır. Bu mutlaka ona ulaşacaktır: "Gözlerin zinası nazardır, dilin zinası konuşmaktır. Nefis de temenni eder ve iştah duyar, Ferc de bunu tasdik veya tekzib eder."

804

"(O güzel hareket edenler), lemem hariç olmak üzere günahın büyüklerinden ve fuhuşlardan kaçınanlardır" (Necm, 32) mealindeki aynı ayet hakkında Resulullah (sav)`ın şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Ey Rabbim, sen affedicisin, hepsini affet, küçük günah işlemeyen kulun yoktur."

805

Kureyş müşrikleri, Hz. Peygamber (sav)`le kader mevzuunda tartışmak için geldiler. Bunun üzerine şu ayet nazil oldu (mealen): "O gün onlar yüzleri üstünde sürüklenirler. (Onlara) "tadın cehennemin dokunuşunu" (denilir). Şüphesiz ki biz, herşeyi bir takdir ile yarattık" (Kamer, 48-49).

806

Resulullah (sav) bir gün, Ashabının huzuruna çıktı ve Rahman suresini baştan sona okudu. Hepsi de sükut ettiler. Bunun üzerine: "Ben bu sureyi cinlere de okudum, onlar sizden daha güzel karşılık verdiler. Şöyle ki: "Cenab`ı Hakk`ın: "Rabbinizin hangi ni`metini tekzib edersiniz?" kavl-i şeriflerini her okuyuşumda şöyle diyorlardı: "Ey Rabbimiz, biz ni`metlerinden hiçbir şeyi tekzib edemeyiz, bütün hamdler sanadır."

807